De kunst van het condoleren

Op14 augustus 2015

Condoleren betekent volgens de van Dale: rouwbeklag betuigen aan. Het is het ritueel om voor of na de uitvaart de meest naasten de hand te schudden en medeleven te uiten. De condoleance is meestal het eerste directe contact na het overlijden.

Het woord ‘gecondoleerd’ roept bij sommigen weerstand op omdat het doet verwijzen naar iets stijfs, onpersoonlijks of formeels. Toch wordt het meestal gebruikt omdat men op het moment dat men tegenover iemand staat die zoveel pijn heeft om het afscheid, moeilijk weet wat te zeggen. Op zichzelf is er ook niets mis met het woord condoleren, mits het wordt uitgesproken met liefdevolle aandacht, vanuit het hart en met erkenning voor de gevoelens van de nabestaanden.

Vaak is er op moment van condoleren weinig ruimte om veel te zeggen. Het is beter om dat op een later tijdstip te doen, omdat er meestal een rij wachtenden is.

Er zijn ook dingen die beter niet gezegd kunnen worden bij de condoleance. Bijvoorbeeld als werkgever vragen wanneer iemand weer aan het werk zal gaan. Of met eigen verhalen komen: ‘Toen mijn man was overleden…’ Of adviezen geven om juist snel of juist niet snel op vakantie te gaan. Aan adviezen is op zo’n moment geen behoefte.

Als kinderen worden gecondoleerd kan dat in hun eigen taal gebeuren. ‘Ik vind het erg voor je dat oma er niet meer is.’ Hier zijn ook dingen die beter niet gezegd kunnen worden. Zeg bijvoorbeeld niet tegen een jongetje wiens vader is overleden: ‘Zo, en nu ben jij de man in huis’ Of aan kinderen wiens moeder is overleden: ‘Papa heeft nu veel verdriet, dus moeten jullie heel lief en sterk zijn’.

Dergelijke onhandige reacties zijn meestal geen boze opzet. Vanuit de beste bedoelingen wordt gezocht naar woorden van troost. Niet altijd zijn woorden nodig. Van een bemoedigend schouderklopje of van een omhelzing als dat op zijn plaats is, kan ook veel troost uitgaan.

De condoleance biedt iedereen de kans de meest naasten te begroeten. Als het dan voorbij is, is er de opluchting, het overleefd te hebben. Maar vooral is er de voldoening dat zoveel mensen het verdriet hebben willen delen. Hiermee kan het beter worden gedragen.

Alice Loeters Persoonlijke Uitvaartzorg
0255-517452